การแบ่งประเภทของหุ้นกู้ตามการออกขายจะถูกแบ่งออกเป็นหุ้นกู้ตลาดแรกและหุ้นกู้ตลาดรอง ซึ่งทั้งสองประเภทนี้มีความแตกต่างกันไม่เพียงแค่ในแง่ของความหมาย แต่ยังรวมถึงผู้จำหน่ายหุ้นกู้ และผลตอบแทนที่คนลงทุนจะได้รับอีกด้วย
ความหมายของหุ้นกู้ตลาดแรกและตลาดรอง
หุ้นกู้ตลาดแรก (Primary Market) คือ ตลาดที่หุ้นกู้ถูกออกขายเป็นครั้งแรกโดยบริษัทหรือองค์กรที่ต้องการระดมทุน และผู้ลงทุนในตลาดแรกจะได้ซื้อหุ้นกู้ตรงจากผู้จำหน่าย ซึ่งการซื้อขายหุ้นกู้ในตลาดแรกนี้ จะช่วยให้บริษัทสามารถระดมทุนได้ทันที ตามข้อกำหนดของระยะเวลาในการลงทุน อัตราดอกเบี้ย และเงื่อนไขการถอนหุ้นที่ชัดเจน
หุ้นกู้ตลาดรอง (Secondary Market) คือ ตลาดที่ที่นักลงทุนที่เคยซื้อหุ้นกู้จากตลาดแรกแล้วเอาหุ้นกู้ของตัวเองมาขายต่อให้คนอื่น โดยสามารถขายได้ผ่านหุ้นกู้เจ้าเดิมที่ซื้อมาตั้งแต่แรก ตลาดรองจึงช่วยให้ซื้อ–ขายหุ้นกู้ได้คล่องตัวขึ้น ไม่ต้องถือจนครบกำหนดก็มีทางออกให้ แต่ต้องยอมรับว่าราคาอาจขึ้นหรือลงตามสถานการณ์ตอนนั้น
ผู้จำหน่าย
การออกขายหุ้นกู้ในตลาดแรก บริษัทหรือองค์กรจะเป็นผู้ที่ออกหุ้นกู้และทำการขายให้เอง โดยผู้ลงทุนจะได้ซื้อหุ้นกู้ในราคาที่กำหนดจากผู้ขาย ซึ่งการออกหุ้นกู้ในตลาดแรกจะเป็นการระดมทุนจากการขายให้แก่ผู้ลงทุนที่สนใจ โดยไม่จำเป็นต้องมีการซื้อขายผ่านตลาดรอง
ส่วนตลาดรองผู้จำหน่ายหุ้นกู้จะเป็นนักลงทุนรายอื่น ที่ต้องการขายหุ้นกู้ที่ตนเองถืออยู่ โดยเป็นการลงทุนหุ้นกู้เพื่อหวังผลกำไรนั่นเอง ดังนั้น นักลงทุนในตลาดรองจะเลือกซื้อขายหุ้นกู้ด้วยกันเอง ในราคาที่เปลี่ยนแปลงตามสภาพตลาดในช่วงเวลานั้นด้วย
ผลตอบแทน
ผลตอบแทนจากการลงทุนในหุ้นกู้แต่ละแบบ อาจไม่เท่ากัน เพราะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น อัตราดอกเบี้ยของหุ้นกู้นั้น ๆ ระยะเวลาการลงทุน รวมถึงสภาพคล่องของตลาดในช่วงเวลานั้นด้วย
- ในหุ้นกู้ตลาดแรกผู้ลงทุนจะได้รับผลตอบแทนตามอัตราดอกเบี้ยที่ได้กำหนดในตอนออกหุ้นกู้ ซึ่งมักจะเป็นอัตราดอกเบี้ยที่ค่อนข้างคงที่ตามระยะเวลาของหุ้นกู้ อีกทั้งการจ่ายดอกเบี้ยก็จะเกิดขึ้นตามที่กำหนด เช่น รายปี หรือรายครึ่งปี อีกด้วย
- ในหุ้นกู้ตลาดรองผู้ลงทุนอาจได้รับผลตอบแทนต่างจากอัตราดอกเบี้ยที่กำหนดไว้ตอนแรก เพราะราคาซื้อ–ขายของหุ้นกู้ในตลาดรองจะเปลี่ยนไปตามสภาพตลาดและความต้องการของนักลงทุนถ้าราคาหุ้นกู้ในตลาดรองสูงขึ้น นักลงทุนที่เข้าซื้อตอนนั้นก็อาจได้ผลตอบแทนน้อยลง แต่ถ้าราคาหุ้นกู้ ลดลง ก็มีโอกาสได้ผลตอบแทนหรือกำไรที่มากขึ้น